हिंगोली जिल्ह्यात दरवर्षी मोठ्या प्रमाणात सोयबीनची लागवड होते. गेल्या वर्षी सुद्धा मोठ्या प्रमाणात सोयबीनची लागवड करण्यात आली होती. उत्पन्न चांगलं झालं असलं तरी बाजारभाव कमी असल्यामुळे अनेक शेतकऱ्यांनी आपलं उत्पादन विकलेलं नाही. सध्या सोयबीनचा दर चार ते साडेचार हजार रुपये प्रति क्विंटल आहे. पेरणीच्या हंगामातही सोयबीनच्या दरात सुधारणा न झाल्याने शेतकरी चिंतेत आहेत. त्यातच नव्या बियाण्यांची किंमत सात ते दहा हजार रुपये प्रति क्विंटल झाल्याने शेतकऱ्यांच्या अडचणी वाढल्या आहेत.
पीएम किसान योजना 17वा हप्ता; शेवटची संधी! या दोन गोष्टी त्वरित करा
मान्सूनचं आगमन झाल्यामुळे शेतकरी आनंदात आहेत. पेरणीची तयारी सुरु करण्यासाठी शेतकरी सज्ज झाले आहेत. पावसाची चाहूल लागताच शेतकऱ्यांनी बी-बियाणं आणि खतांची खरेदी करण्यासाठी बाजारात गर्दी केली आहे. मात्र, बियाण्यांच्या वाढलेल्या किंमती पाहून शेतकरी निराश झाले आहेत. लोकसभा निवडणुकांत चर्चेत असलेला सोयबीन शेतकऱ्यांच्या समस्यांना अद्याप तोडगा मिळालेला नाही.
शेतकऱ्यांची तयारी
हिंगोली जिल्ह्यात शेतकऱ्यांनी मशागतीची कामे पूर्ण केली आहेत आणि पावसाची वेळ जवळ आल्याने बाजारात बियाणे खरेदीसाठी शेतकऱ्यांची गर्दी वाढू लागली आहे. परंतु सोयबीनच्या बियाण्यांचे भाव प्रचंड वाढल्याने शेतकरी चिंतेत पडले आहेत. गेल्या वर्षीच्या सोयबीनला 4 हजार रुपये प्रति क्विंटल भाव मिळत होता, तर सोयबीनचे बियाणे सात ते दहा हजार रुपये प्रति क्विंटल दराने खरेदी करावी लागत आहेत. त्यामुळे शेतमालाला योग्य भाव मिळत नसल्याने आणि बियाण्यांचे दर वाढल्याने शेतात सोयबीनची पेरणी कशी करायची हा प्रश्न शेतकऱ्यांसमोर उभा आहे.
सोयबीन पेरणीची पद्धत
सोयबीनसाठी वापरले जाणारे बियाणे दर हे राखल्या जाणाऱ्या अंतरानुसार सरासरी 16 ते 20 किलो प्रति एकर असते. दोन रांगांतील अंतर 45 ते 60 सेंटीमीटर आणि रोपांतील अंतर 4-5 सेंटीमीटर ठेवले जाते. सोयबीनला चांगला गादीवाफा लागतो, ज्याचा पोत चांगला असावा आणि त्यामध्ये खूप जास्त ढेकळे नसावेत. जमीन योग्य प्रकारे सपाट केलेली आणि पेंढा नसलेली असावी. कुळवाच्या नांगराने एकदा खोल नांगरणी करून त्यानंतर स्थानिक नांगराने दोनदा कुळवणी किंवा दोनदा नांगरणी पुरेशी असते. पेरणीच्या वेळी मातीमध्ये चांगला ओलावा असावा लागतो.
योग्य मातीचे प्रकार
सोयबीनची वाढ उष्ण आणि दमट हवामानात चांगली होते. सोयबीनच्या जातींमध्ये दिवसांची लांबी हा प्रमुख घटक आहे, कारण या कमी दिवसांच्या वनस्पती आहेत. सोयबीनला चांगला निचरा असलेली सुपीक जमीन लागते, ज्याचा सामू 6.0 ते 7.5 असावा. मातीचा उत्तम प्रकार म्हणजे वालुकामय चिकणमाती, ज्यामध्ये सेंद्रिय घटक चांगले असावेत. पाणी साठून राहणारी माती सोयबीन लागवडीसाठी योग्य नाही.
शेतकऱ्यांच्या समस्या आणि संभाव्य उपाय महाराष्ट्रात
सोयबीनच्या बियाण्यांच्या वाढत्या किंमतीमुळे शेतकऱ्यांना अनेक अडचणींना सामोरे जावे लागत आहे. वाढलेल्या उत्पादन खर्चामुळे शेतीतून मिळणारे उत्पन्न कमी होत आहे. या समस्येचा सामना करण्यासाठी सरकारने बियाण्यांच्या किंमतीत नियंत्रण ठेवावे आणि शेतकऱ्यांना योग्य मदत पुरवावी. तसेच, बाजारात शेतमालाला योग्य भाव मिळवून देण्यासाठी उपाययोजना कराव्यात.
शेतीतून मिळणारे उत्पन्न वाढवण्यासाठी शेतकऱ्यांनी आधुनिक शेती तंत्रज्ञानाचा अवलंब करावा, तसेच एकत्रित शेतीच्या माध्यमातून उत्पादन खर्च कमी करण्याचा प्रयत्न करावा. सोयबीनच्या पेरणीसाठी योग्य माती आणि पद्धतींचा वापर केल्यास उत्पादन वाढवता येऊ शकते. शेतीत विविधतेचा अवलंब केल्यास, एका पिकावर अवलंबून राहण्याची गरज कमी होईल आणि शेतकऱ्यांना विविध स्रोतांमधून उत्पन्न मिळवता येईल.
शेतीच्या समस्यांवर मात करण्यासाठी शेतकऱ्यांनी सरकारकडून मिळणाऱ्या योजनांचा लाभ घ्यावा आणि आपले ज्ञान अद्ययावत ठेवावे. शेतीतून मिळणारे उत्पन्न वाढवण्यासाठी संघटित प्रयत्न आवश्यक आहेत, ज्यामुळे शेतकऱ्यांचे जीवनमान उंचावेल आणि शेतीतून मिळणारे उत्पन्न वाढेल.
१० वर्षांपासून विविध डिजिटल मिडीयाचा दांडगा अनुभव,सध्या ऍग्रो न्यूज टिम मध्ये डिजिटल कंटेंट रायटर म्हणून कार्यरत. Agriculture, Automobile, Business, Finance, Technology इत्यादी विषयाचे सखोल ज्ञान.
पुण्यातील नामांकित संस्थेतून पत्रकारिमध्ये पदवीधर.
