soybean farming in Maharashtra: सोयबीन पेरणी; जास्त उत्पादनासाठी महत्त्वाचे मार्गदर्शन!

soybean farming: शेतकरी मित्रांनो, पावसाळ्याच्या आगमनाने खरिपाच्या हंगामाची तयारी सुरू झाली आहे. खरीप हंगामातील प्रमुख पीक म्हणजे सोयाबीन, (soybean) आणि या पिकाच्या पेरणीसाठी योग्य नियोजन करणे अत्यंत गरजेचे आहे. सोयबीन पिकाचे उत्तम उत्पादन मिळवण्यासाठी पेरणीपूर्वी आणि पेरणीच्या वेळी काही महत्त्वाच्या गोष्टींचे पालन करणे आवश्यक आहे. चला तर मग, सोयबीन पेरणीचे महत्त्वाचे मार्गदर्शन जाणून घेऊ.

soybean farming पेरणीची योग्य वेळ:

सोयबीन पेरणीसाठी (soybean) जूनच्या दुसऱ्या आठवड्यातून जुलैच्या पहिल्या आठवड्यापर्यंतचा काळ सर्वात योग्य मानला जातो. (१०० मिमी) पाऊस पडल्यानंतरच करावी. यामुळे जमिनीतील ओलावा टिकून राहतो आणि बियाणे चांगल्या प्रकारे उगवू शकतात. योग्य वेळेवर पेरणी केल्यास पिकांच्या वाढीसाठी पोषक वातावरण मिळते आणि उत्पादनात वाढ होते.

soybean farming जमिनीची तयारी:

soybean farming सोयबीन उत्पादनात स्थिरता मिळवण्यासाठी २ ते ३ वर्षांतून एकदा शेताची खोल नांगरणी करणे फायदेशीर ठरते. यानंतर, विरुद्ध दिशेने कल्टिव्हेटर चालवून शेत तयार करावे. अन्यथा, विरुद्ध दिशेने दोनदा कल्टिव्हेटर चालवून शेत तयार करावे. यामुळे जमिनीतील कडकपणा कमी होतो आणि मुळांच्या वाढीसाठी पोषक वातावरण मिळते.

soybean farming सब-सॉयलरचा वापर:

गरजेनुसार, सब-सॉयलर यंत्र १० मीटरच्या अंतरावर विरुद्ध दिशेने चालवावे. यामुळे जमिनीची पाणी धरून ठेवण्याची क्षमता वाढेल आणि दुष्काळाच्या अनपेक्षित परिस्थितीत पिकाचे दीर्घकाळ संरक्षण होण्यास मदत होईल. जमिनीचा  खालचा स्तर मोकळा  झाल्याने पाणी साठवण्याची  क्षमता वाढते आणि पिकांना पुरेसा ओलावा मिळतो.

soybean farming प्रतिकूल परिस्थितीत उपाय:

गेल्या काही वर्षांपासून दुष्काळ, अतिवृष्टी किंवा असमान पाऊस यामुळे पीक शेतात उभे असताना नुकसान होते. बीबीएफ (ब्रॉड बेड फरो सिस्टीम) किंवा रिज-फरो सिस्टीम पद्धतीने सोयबीन पेरल्याने पिकाला वाचवण्यास मदत होते . यासाठी आवश्यक संबंधित उपकरणे किंवा उपकरणांची व्यवस्था करावी. बीबीएफ पद्धतीने पेरणी केल्यास पिकांची मुळं सुरक्षित राहतात आणि पावसाच्या पाण्यामुळे होणारी मातीची धूप कमी होते.

चार दिवस ‘या’ जिल्ह्यात तुफान पाऊस पडणार; हवामान विभागाचं येलो अलर्ट !

soybean farming बियाण्यांची निवड आणि उपलब्धता:

शिफारस केलेल्या वेगवेगळ्या परिपक्वता कालावधी असलेल्या सोयाबीनच्या २ किंवा ३ जाती पेरणीसाठी निवडाव्यात. बियाण्याची उपलब्धता आणि गुणवत्ता सुनिश्चित करावी. बियाणे उगवण किमान ७०% असावी. योग्य बियाण्यांची निवड केल्यास पिकांची वाढ आणि उत्पादन सुधारते. बियाण्यांची उगवण क्षमता तपासण्यासाठी बियाणे पाण्यात भिजवून ठेवावेत. उगवण क्षमता कमी असल्यास, ती बियाणे पेरणीसाठी वापरू नयेत.

soybean farming आवश्यक निविष्ठांची खरेदी:

सोयबीन लागवडीसाठी आवश्यक निविष्ठांची (बियाणे, खते, बुरशीनाशके, कीटकनाशके, तणनाशके, सेंद्रिय संवर्धन इ.) खरेदी आणि उपलब्धता सुनिश्चित करावी. योग्य निविष्ठांचा वापर केल्यास पिकांची गुणवत्ता वाढते आणि उत्पादनात सुधारणा होते. याशिवाय, बियाणे प्रक्रिया करून बुरशीनाशकांनी प्रक्रिया करावी. यामुळे पिकांची रोगप्रतिकारकता वाढते.

soybean farming शिफारस केलेल्या जाती:

तुमच्या प्रदेशासाठी शिफारस केलेल्या वेगवेगळ्या परिपक्वता कालावधी असलेल्या २-३ जातींची लागवड करावी. त्यामुळे पिकांची विविधता राहील आणि एकाच वेळी सगळे पीक तयार न होता हळूहळू तयार होईल. यामुळे पीक हानी कमी होते आणि उत्पन्नात वाढ होते. विविध जातींची लागवड केल्यास एकाच वेळी सगळे पीक तयार न होता हळूहळू तयार होईल.

पीएम किसान योजना 17वा हप्ता; शेवटची संधी! या दोन गोष्टी त्वरित करा

soybean farming पेरणीचे अंतर:

सोयबीन पेरणी शिफारस केल्याप्रमाणे दोन ओळींमध्ये ४५ सें.मी. अंतर आणि दोन रोपांमधील अंतर ५-७ सेंमी राखून करावी. तसेच, बियाणे २-३ सेंमी एवढ्या खोलीवर पेरावे. यामुळे बियाणे चांगल्या प्रकारे उगवतात आणि पिकांची वाढ सुधारते. बियाणे दर ६५-७० किलो/हेक्टर पेरणीसाठी वापरावे. यामुळे बियाण्यांचा अपव्यय कमी होतो आणि योग्य प्रमाणात बियाणे पेरले जातात.

soybean farming बीजप्रक्रिया:

सोयबीन लागवडीपूर्वी बियाणांची प्रक्रिया करणे आवश्यक आहे. यासाठी १ किलो बियाणांसाठी २ ग्रॅम कार्बेन्डाझिम किंवा १ ग्रॅम थायरम + १ ग्रॅम कार्बेन्डाझिम यापैकी एक प्रक्रिया करावी. नंतर रायझोबियम व पीएसबी जिवाणू संवर्धनाने ५ ग्रॅम प्रति किलो बियाणे प्रमाणे प्रक्रिया करावी. बीजप्रक्रियेने बियाण्यांना रोगप्रतिकारकता मिळते आणि उगवण सुधारते.

soybean farming खत व्यवस्थापन:

सोयबीन पिकाला योग्य प्रमाणात खतांची आवश्यकता असते. पेरणीपूर्वी जमिनीची माती परीक्षण करून जमिनीतील पोषणतत्त्वांची तपासणी करावी. त्यानुसार, शिफारस केलेल्या प्रमाणात नत्र, स्फुरद, पालाश आणि सूक्ष्म अन्नद्रव्ये खतांच्या स्वरूपात वापरावीत. सेंद्रिय खते जसे की शेणखत, कंपोस्ट किंवा गांडूळखत यांचा वापर केल्यास पिकांची गुणवत्ता सुधारते आणि मातीची सुपीकता टिकवली जाते.

soybean farming पाण्याचे व्यवस्थापन:

सोयबीन पिकाच्या चांगल्या वाढीसाठी पाणी व्यवस्थापन अत्यंत महत्त्वाचे आहे. पेरणीनंतर पावसाची कमी झाल्यास पिकाला पाणी देणे आवश्यक आहे. विशेषतः पिकाच्या फुलोरा आणि शेंगा भरण्याच्या काळात पाण्याची गरज अधिक असते. त्यामुळे पाणी व्यवस्थापन योग्य पद्धतीने करावे. ड्रिप सिंचन पद्धतीचा वापर केल्यास पाण्याची बचत होते आणि पिकाला आवश्यक तेवढेच पाणी मिळते.

soybean farming तण व्यवस्थापन:

सोयबीन पिकात तणांचा प्रादुर्भाव झाल्यास उत्पादनात घट येते. त्यामुळे तण व्यवस्थापन योग्य प्रकारे करणे आवश्यक आहे. पेरणीनंतर १५-२० दिवसांनी तणनाशकांचा वापर करून तण नियंत्रण करावे. याशिवाय, हाताने तण काढून टाकणे किंवा यांत्रिक पद्धतीने तण नियंत्रण करणे फायदेशीर ठरते.

soybean farming कीड आणि रोग व्यवस्थापन:

सोयबीन पिकावर कीड आणि रोगांचा प्रादुर्भाव झाल्यास उत्पादनात घट येते. त्यामुळे कीड आणि रोग व्यवस्थापन योग्य प्रकारे करणे आवश्यक आहे. पेरणीनंतर नियमितपणे पिकाची तपासणी करावी आणि कीड किंवा रोगांचा प्रादुर्भाव आढळल्यास तत्काळ उपाययोजना करावी. जैविक कीडनाशके आणि बुरशीनाशके वापरणे फायदेशीर ठरते.

soybean farming पिकाचे निरीक्षण:

सोयबीन पिकाच्या वाढीच्या दरम्यान नियमितपणे पिकाचे निरीक्षण करावे. पिकाची वाढ, रंग, पाने, फुलोरा आणि शेंगा यांची तपासणी करावी. पिकाच्या वाढीमध्ये कोणतीही अडचण आल्यास तत्काळ कृषी तज्ञांचा सल्ला घ्यावा. पिकाचे निरीक्षण केल्याने पिकाच्या वाढीतील अडचणी लक्षात येतात आणि त्यावर योग्य वेळी उपाय करता येतात