Gogalgai Niyantran: सोयाबीन खाणाऱ्या शंखी गोगलगायीचा; असा करा बंदोबस्त !

शंखी गोगलगायीचे नियंत्रण (Gogalgai Niyantran)करण्याची सोपी पध्दत Snail Control

बीड जिल्ह्यात मागील तीन वर्षांपासून सोयाबीन, कापूस, भाजीपाला आदी पिकांवर शंखी गोगलगायीचा प्रादुर्भाव दिसून येत आहे. शंखी गोगलगायीच्या प्रादुर्भावामुळे शेतकऱ्यांना मोठ्या प्रमाणात नुकसान होत आहे, विशेषतः सोयाबीन पिकांमध्ये रोप अवस्थेतच गोगलगायींचा प्रादुर्भाव होतो, ज्यामुळे पिके सखोल नुकसान होतात. त्यामुळे शेतकऱ्यांना योग्य वेळी आणि प्रभावी उपाययोजना करण्याची गरज आहे. येथे शंखी गोगलगायीचे नियंत्रण करण्याच्या सोप्या आणि प्रभावी पध्दतींचा आढावा घेऊया.

शंखी गोगलगायी ओळख Gogalgai Niyantran

शंखी गोगलगायी (Gogalgai) पाठीवर एक ते दीड इंच लांबीचे गोलाकार कवच असते. या गोगलगायींचे रंग विविध असू शकतात – गर्द, करड्या, फिकट, किंवा हिरव्या काळपट रंगाचे. या कीडीचे मुख्य हल्ले रात्रीच्या वेळेस होतात, ज्यावेळी त्या पिकांच्या पानांवर छिद्र पाडून पाने खातात. त्यांचे खाद्य प्रामुख्याने नवीन रोपे, कोंब, भाजीपालावर्गीय पिके, फळे, फुले तसेच इतर सर्व प्रकारच्या पिकांचे अवशेष असतात. त्यामुळे या कीडचे नियंत्रण करणे अत्यावश्यक आहे.

प्रतिबंधात्मक उपाययोजना

1. पेरणीचा योग्य वेळ निवडणे:
शेतकऱ्यांनी ८० ते १०० मि.मी. पाऊस पडल्यानंतरच पेरणी करावी. यामुळे जमिनीतील ओलाव्याचे प्रमाण योग्य राहते आणि गोगलगायींच्या अंड्यांच्या विकासासाठी प्रतिकूल वातावरण निर्माण होते.

2. जमिनीची खोल नांगरट:
गोगलगायींच्या अंडी आणि लपण्याच्या ठिकाणांना नष्ट करण्यासाठी जमिनीची खोल नांगरट करावी. नांगरट केल्यामुळे गोगलगायींचे अंडे जमिनीच्या वर येतात आणि सूर्यप्रकाशाने नष्ट होतात.

3. बांधाच्या कडेला चर खोदणे आणि स्वच्छता राखणे:
शेताच्या बांधाच्या कडेला चर खोदल्यास गोगलगायींना लपण्याची जागा मिळत नाही. तसेच, शेताचे बांध स्वच्छ ठेवावेत, जेणेकरून गोगलगायींना लपण्यास आणि अंडी घालण्यास अडथळा होईल.

रासायनिक उपाययोजना

1. मेटाल्डिहाईड भुकटीचा वापर:
२.५ टक्के मेटाल्डिहाईड भुकटी गोगलगायींच्या मार्गात किंवा प्रादुर्भाव क्षेत्रात टाकल्यास गोगलगायींचे चांगले नियंत्रण करता येते. मेटाल्डिहाईड हे गोगलगायींना आकर्षित करते आणि त्यांना मारण्यास सक्षम असते. याचा वापर करताना काळजी घ्यावी, कारण हे रसायन इतर प्राण्यांसाठी हानिकारक असू शकते.

जैविक उपाययोजना

1. गुळाच्या द्रावणाचा वापर:
गुळाच्या द्रावणात (एक किलो गूळ प्रती १० लिटर पाणी) गोणपाटाची पोती भिजवून संध्याकाळच्या वेळेस शेतात पिकाच्या ओळींत पसरून द्यावीत. गोगलगायी या पोत्याखाली लपतात. सकाळी त्या गोळा करून उकळत्या पाण्यात, साबणाच्या द्रावणात किंवा केरोसीनमिश्रित पाण्यात टाकून माराव्यात किंवा खोल खड्यात पुरून वर चुन्याची भुकटी टाकून मातीने झाकावे.

मीठाच्या द्रावणाचा वापर

1. लहान गोगलगायींसाठी:
२० टक्के मिठाच्या द्रावणाची फवारणी करावी. मिठाचे द्रावण गोगलगायींसाठी हानिकारक असते आणि यामुळे त्यांचे प्रमाण कमी करता येते.

तंबाखू किंवा चुना पट्टा

1. शेत किंवा बागेच्या सभोवती:
तंबाखू किंवा चुन्याचा ४ ते ५ इंच पट्टा बांधापासून आतील बाजूने टाकल्यास गोगलगायींना अटकाव होतो. तंबाखू आणि चुना हे गोगलगायींसाठी अपायकारक असतात आणि त्यामुळे त्या या पट्ट्यांच्या आसपास येत नाहीत.

सामूहिक प्रयत्न

शंखी गोगलगायींचे प्रभावी नियंत्रण करण्यासाठी शेतकऱ्यांनी एकत्रित प्रयत्न करणे आवश्यक आहे. सामूहिकरीत्या उपाययोजना केल्यास गोगलगायींच्या प्रादुर्भावाचे प्रमाण कमी होऊ शकते. यासाठी शेतकऱ्यांनी एकमेकांशी सहकार्य करून उपाययोजना आखाव्यात.

तसेच, कृषी विद्यापीठाच्या शिफारशींप्रमाणे उपायांचा अवलंब करावा. कृषी विद्यापीठे विविध संशोधनाद्वारे गोगलगायींचे नियंत्रण करण्याच्या नवीन आणि प्रभावी पध्दती शोधतात. या शिफारशींचे पालन केल्यास गोगलगायींचा प्रादुर्भाव कमी करता येतो आणि पिकांचे नुकसान टाळता येते.

निष्कर्ष

शंखी गोगलगायींचा प्रादुर्भाव नियंत्रित करण्यासाठी शेतकऱ्यांनी वरील उपाययोजना अवलंबाव्यात. प्रतिबंधात्मक उपाययोजना, रासायनिक उपाययोजना, जैविक उपाययोजना, मिठाच्या द्रावणाचा वापर, तंबाखू किंवा चुना पट्टा, आणि सामूहिक प्रयत्न यांचा समावेश करावा. शेतकऱ्यांनी वेळीच योग्य उपाययोजना केल्यास पिकांचे नुकसान कमी करता येईल आणि उत्पादन वाढवता येईल. कृषी विभागाच्या सल्ल्यानुसार आणि शिफारसींप्रमाणे काम केल्यास शेतकऱ्यांना त्यांच्या पिकांचे संरक्षण करण्यासाठी मदत होईल.