राज्यात सोयबीन आणि कापूस पिकाखालील क्षेत्र मोठ्या प्रमाणात आहे, मात्र शेतकऱ्यांना अपेक्षित उत्पन्न मिळत नाही. याचे मुख्य कारण म्हणजे वाणांची योग्य निवड न होणे, लागवड नियोजनात चूक, आणि पेरणी उशिरा होणे. सोयबीनचे उत्पादन वाढवण्यासाठी हे घटक सुधारण्याची गरज आहे. या समस्येवर उपाय म्हणून राज्यातील हवामानतज्ञ पंजाबराव डख यांनी शेतकऱ्यांना सोयबीनच्या काही सुधारीत जातींबद्दल माहिती दिली आहे. या वाणांची पेरणी करून शेतकरी आपले उत्पादन वाढवू शकतात, असा विश्वास पंजाबराव डख यांनी व्यक्त केला आहे.
👉🏽 लोकसभेचा निकाल लागला सोयबीन भावा वाढला; पहा आजचा सोयबीन भाव!
सोयबीन सुधारीत वाणांची माहिती:
1) फुले संगम (KDS-726)
पंजाबराव डख यांच्या मते, मागील 1-2 वर्षांत फुले संगम या वाणाचा प्रसार वेगाने होत आहे. हा वाण तांबोरा रोगाला सहनशील आहे आणि पानावरील ठिपके व खोदमाशीला प्रतिकारक आहे. या वाणाच्या परिपक्वतेसाठी 100-105 दिवस लागतात आणि याचे हेक्टरी उत्पादन 23-25 क्विंटलपर्यंत आहे. फुले संगम हे वाण शेतकऱ्यांसाठी अत्यंत फायदेशीर ठरले आहे, कारण हे वाण उच्च उत्पादन देणारे आहे आणि रोगप्रतिकारक क्षमता देखील चांगली आहे.
2) फुले किमया (KDS-753)
फुले किमया हा वाण 2017 साली तामिळनाडू विद्यापीठाने दक्षिण महाराष्ट्र, तेलंगणा आणि इतर काही राज्यांसाठी शिफारस केला होता. या वाणावर तांबोरा रोगाचा कमी प्रभाव पडतो. परिपक्वतेसाठी 90-100 दिवस लागतात आणि हेक्टरी उत्पादन 25-30 क्विंटलपर्यंत आहे. या वाणाची आणखी एक विशेषता म्हणजे हा वाण कमी वेळेत परिपक्व होतो आणि अधिक उत्पादन देतो, ज्यामुळे शेतकऱ्यांना आर्थिक फायदा होतो.
3) एम ए यु एस-612 (MAUS-612)
MAUS-612 हा वाण वसंतराव नाईक मराठवाडा विद्यापीठाने प्रसारित केला आहे. याच्या परिपक्वतेसाठी 95-100 दिवस लागतात आणि हा वाण रोग व किडीला सहनशील आहे. या वाणाच्या शेंगा लवकर तडकत नाहीत, म्हणून हार्वेस्टरने काढणीसाठी सोपे आहे. MAUS-612 वाण शेतकऱ्यांसाठी अधिक उत्पादन देणारे असून, काढणीसाठी देखील सोयीस्कर आहे.
अधिक उत्पादनासाठी उपाय:
पंजाबराव डख यांनी सांगितलेल्या वाणांची पेरणी करून शेतकरी आपले उत्पादन वाढवू शकतात. परंतु, चांगले उत्पन्न मिळवण्यासाठी वाणांची योग्य निवड, खत व्यवस्थापन, फवारणी व्यवस्थापन, आणि पावसाच्या अभावात सिंचनाची उपलब्धता या सर्व गोष्टींची काळजी घेणे आवश्यक आहे.
वाणांची योग्य निवड:
सोयबीनच्या योग्य वाणांची निवड केल्याने उत्पादनात लक्षणीय वाढ होते. वाणांची निवड करताना त्यांच्या रोगप्रतिकारक क्षमतेचा विचार करणे आवश्यक आहे. फुले संगम, फुले किमया, आणि MAUS-612 या वाणांची निवड केल्यास शेतकऱ्यांना चांगले उत्पादन मिळू शकते.
खत व्यवस्थापन:
सोयबीन पिकाच्या योग्य वाढीसाठी आणि अधिक उत्पादनासाठी योग्य प्रमाणात खतांचा वापर करणे आवश्यक आहे. नायट्रोजन, फॉस्फरस, आणि पोटॅशियम या मुख्य घटकांचे योग्य प्रमाणात वापर केल्यास पिकाची वाढ जलद होते आणि उत्पादनात वाढ होते.
फवारणी व्यवस्थापन:
पिकाच्या सुरुवातीच्या काळातच कीटकनाशक आणि रोगनाशक फवारणी करणे आवश्यक आहे. हे केल्यास पिकावर कीड आणि रोगांचा प्रादुर्भाव कमी होतो आणि उत्पादनात वाढ होते.
सिंचनाची उपलब्धता:
पावसाच्या अभावात सिंचनाची व्यवस्था करणे आवश्यक आहे. योग्य वेळी आणि योग्य प्रमाणात पाणी दिल्यास पिकाची वाढ जलद होते आणि उत्पादनात वाढ होते.
सारांश
सोयबीन उत्पादनात वाढ करण्यासाठी वरील सुधारीत वाणांची पेरणी करणे अत्यंत फायदेशीर ठरू शकते. शेतकऱ्यांनी योग्य नियोजन आणि व्यवस्थापन करून हे वाण वापरल्यास, नक्कीच आपले उत्पन्न वाढवू शकतात. पंजाबराव डख यांनी दिलेल्या या महत्त्वाच्या माहितीमुळे शेतकऱ्यांना त्यांच्या उत्पादनात लक्षणीय सुधारणा करता येईल. वाणांची योग्य निवड, खत व्यवस्थापन, फवारणी व्यवस्थापन, आणि सिंचनाची उपलब्धता यांची योग्य काळजी घेतल्यास शेतकऱ्यांना सोयबीनचे अधिक उत्पन्न मिळवता येईल. यामुळे त्यांच्या आर्थिक स्थितीत सुधारणा होईल आणि त्यांचे जीवनमान उंचावेल. सोयबीन उत्पादनात वाढ केल्यास राज्यातील शेतकऱ्यांना त्यांच्या मेहनतीचे योग्य फळ मिळेल आणि त्यांना अधिक आत्मनिर्भर होण्याची संधी मिळेल.
१० वर्षांपासून विविध डिजिटल मिडीयाचा दांडगा अनुभव,सध्या ऍग्रो न्यूज टिम मध्ये डिजिटल कंटेंट रायटर म्हणून कार्यरत. Agriculture, Automobile, Business, Finance, Technology इत्यादी विषयाचे सखोल ज्ञान.
पुण्यातील नामांकित संस्थेतून पत्रकारिमध्ये पदवीधर.
KDS 753 बियाणे उपलब्ध आहे.